NOTICIAS UNO

Le kíimilo’ 2013-11-15
image

"U kíimil juntúul wíinike’ yáaj óolal ti’ u jeel u láak’o’ob, ba’ale’ ojéela’an yaanili’ u kíimil je’en bix teen je’en bix teche’". Beey u tsikbaltik in na’ Maria Natividad Canul Chi. Tu k’iinil ku kíimile’ ku payalt’anta’al buláak’ab tu naajil, ku t’o’oxol anís ti’ max suuk u yuk’ik ba’ale’ ti’ ko’olelo’ob wa máax mun káaltale’ ku t’o’oxol chukwaj yéetel ch’ujuk waaj ku ya’alik in na’e’ uti’al ma’ ku’uchul iik’ yéetel ma’ u wéenelo’ob. Le ken kíimik wíinike’ yaan óoxp’éel k’iin uti’al u náajaltik ts’o’ok u kíimil, la’atene’ ku payt’aanta’al óoxp’éel k’iin ku ya’alale’ (tres dias), te’e k’iin xana’ je’el u béeytal u yo’ta’ale’ yo’osal u na’atik ts’o’ok u p’atik yóok’ol kaab, le ken máanak le óoxp’éel k’iino’ ku payalt’anta’al semanal yo’osal jujump’ítil ku bin u k’u’ubul u kuxtal ti’ ki’ichkelem yuum wukp’éel semana ku payalt’aanta’al. Ku ya’alik in na’e’ tu’ux ku lu’usa’al u wíinkilil le kimeno’ k’a’abet u ts’áabal limonariail yéetel kib yo’olal ma’ u pepe’che’eta’al tu’ux tuts’kíinsa’abil tumen ti’ bin xolokbal u piixani’, le ken ts’o’okok u "siete semanase’" ku tóoka’al u nook’ yéetel le ba’alo’ob tu ti’altaj kuxa’ano’ yo’olal u bin u pixa’an u je’esubaj, k’a’ana’an xan u ts’its’i’míista’al tu’ux lu’sa’ab le limonariao yéetel tóoka’ak yo’olal u náajaltik mixtáan u ka’ tal kuxtal tik étel. Ken ja’al óoxp’éel wa kanp’éel ja’abe’ k’a’ana’an u bin jáalbil u baakilo’ob yo’olal u bisa’al tu’ux u k’áato’ob ka p’áatak, le máako’ob xan jáaliko’ k’a’abet u yojeltiko’ob jayp’éel baak ken u jo’oso’ob yéetel yóok’ol jump’éel sak nook’ ku ts’áaiko’ob uti’al bisbil. K’a’abet tun u k’a’ajsa le kíimen cada ja’abo’ tumen wa mixtáan u beeta’ale’ leti’ bine’ tu juun ku yu’ubikubaj, beey xan ti’ finados k’a’abet u beeta’al payalt’aan ti’ tumen ku k’uchul u xímbal u láak’o’ob.